طراحیصحنه از جمله رشتههای دیداری است که شاخههای گوناگون و متنوعی دارد و بر خلاف تصور رایج تنها در تئاتر، اپرا، باله و … کاربرد ندارد بلکه در گونههای مختلف اجرایی اهمیتی روزافزون یافته است. این رشته در طول تاریخ هنر پیوسته فرایندی تکاملی داشته است و امروزه با توجه به توسعهی شبکهی جهانی اینترنت و همچنین گسترش شبکههای اجتماعی در شاخههای گوناگون ازقبیل مدیا، تصویرپردازی، هنرهای مفهومی و چیدمان مورد استفاده قرار میگیرد. همچنین این رشته در سایر دانشکدههای هنر در جهان به عنوان رشتهای پرطرفدار به شمار میرود. طراحیصحنه در ایران و به طور دقیق در نظام دانشگاهی سابقهی زیادی ندارد اما همه ساله تعداد قابل توجهی به تحصیل این رشته میپردازند که این امر نشان از اهمیت و رشد طراحیصحنه در ایران دارد. فرایند یادگیری و انجام طراحیصحنه به چهار بخش عمدهی پژوهش، طراحی، مهندسی و اجرا تقسیم میشود. کتاب مبانی نظری طراحیصحنه که در مجموعهی «مبانیها» توسط نشر محترم کارنامه کتاب منتشر میشود بر حوزهی پژوهش تمرکز دارد و در تلاش است که خوانندگان را با رویدادهای نظری در تاریخ طراحیصحنه آشنا کند. این کتاب به شیوهی تاریخی-تحلیلی به جریانهای تاثیرگذار در تکامل طراحیصحنه پرداخته است. در این مسیر، فارغ از تاریکیِ تاریخ، از توجه و پرداختن به برخی از سبکها و گرایشها که در سایر رشتههای هنری و به تبع طراحیصحنه شکل گرفتهاند چشمپوشی شده است و دلیل آن توجه نگارنده به رویدادهایی است که نه تنها در دوران خودشان به مثابه انقلابی بزرگ در طراحیصحنه عمل کردهاند بلکه توانستهاند در تاریخ طراحیصحنه جاری بمانند و بر جریانهای پس از خودشان تاثیر بگذارند. در نتیجه، کتاب پیشرو از منظر تاریخ، فرایندی خطی ندارد و تکامل طراحیصحنه را با گسستهای زمانی گاه طولانی بررسی کرده است و برخی از سبکها که در زمانهی خود مهم بودهاند و تا حدودی بر شکلگیری تاریخ طراحی صحنه نقش داشتهاند چشمپوشی شده است.
در طراحیصحنهی مدرن، امر مطلق وجود ندارد و اگر طراحیصحنه هست، بدین معنی است که دیروز مطابق سبکی آفریده شده است و فردا مطابق سبکی دیگر از میان خواهد رفت. از این رو، طراحیصحنه به عنوان یکی از اندامهای حیاتی اجرا را نمیتوان در قالبی مشخص قرار داد و بر اساس آن به مطالعه و واکاوی آن پرداخت اما باید توجه داشت که مهمترین مولفهی مشترک طراحیصحنه در تمام ادوار تاریخ حضور قطعیِ «مکان» و «فضا» است و پرداختن به هر نوع از صحنهپردازی از درگاه آن دو خواهد بود. رشتهی طراحیصحنه با اتکا بر ماهیت مکان و فضا، همآمیزی ژرفی با هنرهای دیداری و خصوصاً معماری دارد؛ این تندیگی تا جایی ادامه پیدا میکند که پژوهشگران در برخی از دورههای تاریخی سبکهای طراحیصحنه را با سبکهای معماری آن دوره منطبق میدانند. بنابراین ماهیت بینارشتهای آن سبب توجه بیش از پیش هنرمندان و پژوهشگران شده است. کتاب مبانی نظری طراحی صحنه در تلاش است با بررسی تاریخی به اندیشهها و جریانهای غالبی بپردازد که در ادوار مختلف تاریخ به صورت مستقیم و غیرمستقیم بر تکامل طراحیصحنه اثر گذاشتهاند و امید است برای خوانندگان و پژوهشگران این حوزه مفید واقع شود.